Δευτέρα 28 Μαρτίου 2016

Παλμύρα η εκ νέου απελευθέρωση, η Βασίλισσα Ζηνοβία και η ιστορία της πόλης. (Αφιέρωμα)

Ποια είναι η Παλμύρα που χτυπούν οι τζιχαντιστές; η ιστορία της; ας δούμε μερικές πληροφορίες για την ιστορική πόλη.

ΠΑΛΜΥΡΑ η Βενετία της άμμου.


«Το τελευταίο βλέμμα της βασίλισσας Ζηνοβίας στην Παλμύρα», πίνακας του Χέρμπερτ Γκούσταβ Σμαλτς  


Ταυτισμένη με την βασίλισσα Ζηνοβία, τη λεγόμενη Κλεοπάτρα της Συρίας είναι η ιστορία της αρχαίας Παλμύρας, της μυθικής πόλης των Φοινίκων, την οποία πολλοί αποκαλούν και «Βενετία της Άμμου».

Η αρχαία Παλμύρα απειλείται από τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους που έχουν εμπλακεί σε μάχες με συριακά στρατεύματα για τον έλεγχό της.

Η Παλμύρα είναι το τελευταίο σημείο που θα περίμενε κανείς να βρει ένα «δάσος» από κίονες. Οι ταξιδιώτες του 17ου και του 18ου αιώνα έστεκαν εντυπωσιασμένοι μπροστά στα ερείπια στη μέση της συριακής ερήμου, στο μισό περίπου της διαδρομής ανάμεσα στη Μεσόγειο και στην κοιλάδα του Ποταμού Ευφράτη.

Ο λόγος για την ανάπτυξή της είναι προφανής: η αρχαία Παλμύρα βρίσκεται κοντά σε μία όαση με φοίνικες, από τους οποίους παίρνει και το όνομά της (Παλμύρα σημαίνει η πόλη των Φοινίκων).

Η ιστορία της πόλης ξεκινά σε αυτή την όαση, όπου έκαναν στάση οι έμποροι. Η πόλη υπήρξε σταθμός στη διαδρομή των εμπορικών καραβανιών που έρχονταν από τη Βαβυλωνία και κατευθύνονταν προς τη Μεσόγειο.

Όπως και η Βενετία, υπήρξε εμπορικό κέντρο, μόνο που αντί για νερό είχε έρημο και αντί για πλοία, καμήλες.

Ανασκαφές έφεραν στο φως έναν νεολιθικό οικισμό 5.000 ετών, απόδειξη ότι η περιοχή κατοικήθηκε από πολύ νωρίς.
Κτισμένη σε απόσταση 245 χλμ. βορειοανατολικά της πρωτεύουσας Δαμασκού και 201 χλμ. νοτιοδυτικά της πόλης Deir Ez-Zour.

Η Παλμύρα ιδρύθηκε τον 1ο αιώνα π.Χ. και γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη υπό ρωμαϊκή κατοχή. Ωστόσο, τον 3ο αιώνα μ.Χ., οι ηγεμόνες της πόλης αμφισβήτησαν τη ρωμαϊκή κυριαρχία και έφτιαξαν τη δική τους «αυτοκρατορία» που εκτεινόταν από την Τουρκία στην Αίγυπτο.

Μέχρι σήμερα, η Παλμύρα υπήρξε μία από τις πιο καλοδιατηρημένες αρχαίες πολιτείες.

Ανάμεσα στα αξιοθέατα συναντά κανείς την Λεωφόρο των Κιόνων που χωρίζει την πόλη σε δύο τμήματα. Το μήκος της αγγίζει τα 1.000 μέτρα και περιλαμβάνει διπλή παράλληλη κορινθιακή κιονοστοιχία με 128 κίονες.

Στην αρχή της Λεωφόρου των Κιόνων βρίσκεται η Μνημειακή Αψίδα με τις τρεις πύλες. Κατά μήκος της Λεωφόρου, υπάρχει ρωμαϊκό θέατρο, το ανάκτορο της Ζηνοβίας, το Πεδίο του Διοκλητιανού και η αγορά της πόλης, καθώς και το Τετράπυλο.

Ξεχωρίζει, επίσης, η Κοιλάδα των Τάφων όπου βρίσκονται δεκάδες υπόγειοι και υπέργειοι τάφοι.

Εντυπωσιακός είναι και ο ναός του Βαάλ, του οποίου η κατασκευή ολοκληρώθηκε επί ηγεσίας του αυτοκράτορα Αδριανού.

Στην κορυφή του λόφου που υψώνεται πάνω από την πόλη, συναντά κανείς το αραβικό κάστρο Καλά'ατ ιμπν Μαάν του 17ου αιώνα.Από το 1980, η αρχαία Παλμύρα έχει ενταχθεί στη λίστα μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.




Ποια ήταν η Βασίλισσα Ζηνοβία;

Η Ζηνοβία (Zenobia, 242 - 275) ήταν βασίλισσα της Παλμύρας (αραβικά: Ταντμόρ), ρωμαϊκής αποικίας στη σημερινή Συρία, που βασίλευσε από το 267 ή 268 μέχρι το 272 μ.Χ. Το πλήρες όνομά της είναι Σεπτιμία Ζηνοβία (αραμαϊκά: Znwoya Bat Zabbai).

Ο σύζυγος της Ζηνοβίας Οδαίναθος, κυβερνήτης της Παλμύρας και υποτελής στη Ρώμη, όπως και ο πρεσβύτερος γιος και διάδοχός του Ηρωδιανός, δολοφονήθηκαν το 267 ή 268 μ.Χ. και η χήρα του Ζηνοβία ανέλαβε την αντιβασιλεία για λογαριασμό του νεαρού γιου της Ουαμπαλάτ, που ονομαζόταν στα ελληνικά Αθηνόδωρος.

Η Ζηνοβία και ο γιος της Ουαμπαλάτ προσπάθησαν να διαφύγουν από την πόλη, αιχμαλωτίστηκαν όμως κοντά στον ποταμό Ευφράτη και μεταφέρθηκαν στη Ρώμη το 272 μ.Χ. Κατά τη θριαμβευτική πομπή που έκανε ο Αυρηλιανός στη Ρώμη, η Ζηνοβία στολισμένη, κατά διαταγή του αυτοκράτορα, με τους πολύτιμους λίθους της και όλα τα κοσμήματά της, σύρθηκε δεμένη με χρυσές αλυσίδες πίσω από το άρμα του.

Εντυπωσιασμένος όμως ο Αυρηλιανός από την εκθαμβωτική ομορφιά της Ζηνοβίας, αλλά και το θάρρος της να ορθώσει το ανάστημά της κατά της Αυτοκρατορίας της Ρώμης, πρόσφερε σ’ αυτή την ελευθερία της. Στη Ρώμη, η έκπτωτη «βασίλισσα της ερήμου» παντρεύτηκε ένα Ρωμαίο συγκλητικό και πέρασε την υπόλοιπη ζωή της μέσα σε ανέσεις και πολυτέλεια στη ρωμαϊκή έπαυλή του κοντά στο σημερινό Τίβολι της Ιταλίας, παραμένοντας όμως φυλακισμένη.

Η ιστορική πορεία της Παλμύρας καθορίστηκε σε μεγάλο βαθμό από τις διμερείς σχέσεις που διατηρούσε με τη Ρώμη. Διπλωματικές σχέσεις «αγάπης και μίσους», οι οποίες κατά καιρούς άλλαζαν ανάλογα τα συμφέροντα της ιμπεριαλιστικής Ρώμης.

Υπήρξαν Ρωμαίοι αυτοκράτορες φιλικά προσκείμενοι στην Παλμύρα που της παραχώρησαν προνόμια και αυτονομία (Αύγουστος, Αδριανός), ενώ άλλοι της συμπεριφέρθηκαν σαν στυγνοί κατακτητές και τη λεηλάτησαν (Αντώνιος, Τραϊανός).

Τον 3ο μ.Χ. αιώνα, η Παλμύρα κέρδισε την αυτονομία της από τους Πέρσες και έγινε βασίλειο με κυβερνήτη τον πρίγκιπα Οδενάτο. Μετά τον θάνατό του (267 μ.Χ.), στον θρόνο ανέβηκε η δεύτερη σύζυγός του Ζηνοβία (Μπατ Ζαμπάι) που ανακηρύχθηκε αντιβασίλισσα και κηδεμόνας του ανήλικου Βαμπαλλάτου.

Υπέρτατη φιλοδοξία της όμορφης Ζηνοβίας, που καυχιόταν ότι η γενιά της κρατούσε από την Κλεοπάτρα της Αιγύπτου και από τη μυθική Σεμίραμη της Βαβυλωνίας, ήταν να καταστήσει την πόλη της διάδοχη δύναμη της Ρώμης στην Ανατολή. Εφαρμόζοντας έντονη επεκτατική πολιτική, η Ζηνοβία απελευθέρωσε τη Συρία, την Κάτω Αίγυπτο και την Ανατολία, ενώ προκαλώντας κι άλλο τη Ρώμη ανακηρύχθηκε αυτοκράτειρα και έδωσε στον γιο της τον τίτλο του Καίσαρα Αύγουστου.

Η απάντηση των Ρωμαίων ήταν άμεση. Ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός κινήθηκε ενάντια της Ζηνοβίας το 272 μ.Χ. και κατατρόπωσε τα στρατεύματά της στη μάχη της Εμέσης (Χομς). Λίγες εβδομάδες αργότερα, τα ρωμαϊκά στρατεύματα ισοπέδωσαν την Παλμύρα, ενώ η Ζηνοβία οδηγήθηκε δεμένη με χρυσές αλυσίδες στη Ρώμη το 274 μ.Χ.

Οι Αραβες κατέκτησαν την όαση το 638 μ.Χ., αλλά το τελειωτικό χτύπημα δόθηκε από τον Ταμερλάνο το 1401. Η πόλη των Φοινίκων παρέμεινε σβησμένη από τον χάρτη -αλλά και από τη μνήμη των ανθρώπων- μέχρι τον 17ο αιώνα, όταν δύο Αγγλοι περιηγητές ανακάλυψαν τυχαία τα ερείπιά της κάτω από την άμμο.

Οι πρώτες επίσημες ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο ξεκίνησαν μόλις το 1920 από μια ομάδα Γερμανών αρχαιολόγων, για να συνεχίσουν το 1929 Γάλλοι αρχαιολόγοι. Οι ανασκαφές προχώρησαν με εντατικότερους ρυθμούς μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Sir Edward Poynter, Zenobia, queen of Palmyra, 1878


Ο βενετσιάνος ζωγράφος του 18ου αιώνα Τζιοβάννι Μπαττίστα Τιέπολο (1696 – 1770) φιλοτέχνησε το «Θρίαμβο του Αυρηλιανού.


Giovanni Battista Tiepolo, Queen Zenobia Addressing her Soldiers, c. 1725–30.


Γιατί όμως καταστρέφουν την Παλμύρα οι τζιχαντιστές;

«Την Παλμύρα. Δεν την καταστρέφουν όλη μαζί, αν και θα μπορούσαν. Στην αρχή ανατίναξαν τον ναό του Βάαλ και τότε όλοι είπαν: ‘Τι κρίμα! Και τώρα τι θα ακολουθήσει; Μήπως ο ναός του Μπελ;’. Και πράγματι ανατίναξαν το ναό του Μπελ » εξηγεί η Joanne Farchakh τονίζοντας ότι πλέον οι τζιχαντιστές «λειτουργούν με τα δεδομένα του θεάματος» και γι’ αυτό λίγο λίγο θα συνεχίσουν μέχρι να καταστρέψουν ολοκληρωτικά την αρχαία Παλμύρα.

«Αυτό τους δίνει τη δυνατότητα να ανεβάζουν την αξία των εμπορευμάτων τους» τονίζει. Όσο πιο πολύ προβάλλονται οι καταστροφές τόσο πιο ψηλά ανεβαίνουν οι τιμές στην αγορά των αρχαιοκάπηλων. «Κάθε αρχαίο έργο τέχνης κοστίζει δισεκατομμύρια δολάρια» εξηγεί η Farchakh, τονίζοντας ότι οι αρχαιοκάπηλοι είναι πάντα έτοιμοι να τα δώσουν ενισχύοντας οικονομικά το Ισλαμικό Κράτος.


 
Το κάστρο της Παλμύρας το βράδυ.




Το κάστρο Qala’at ibn Maan
Αντίθετα, οι ανεμοδαρμένες σκηνές που βρίσκονται μόνιμα στημένες μέσα στα εκτεταμένα όρια της όασης, ανήκουν αποκλειστικά σε βεδουίνους βοσκούς. Παράλληλα, τα κωνικά λασπόσπιτα που υπάρχουν διάσπαρτα έξω από τον αστικό πυρήνα της πόλης είναι κτισμένα σύμφωνα με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική «χαράν». Η τεχνική αυτή πρωτοεμφανίστηκε στην περιοχή της Μέσης Ανατολής την 3η χιλιετία π.Χ.

Στην κορυφή του λόφου που υψώνεται πάνω από την πόλη δεσπόζει σαν ακοίμητος φρουρός το αραβικό κάστρο Qala’at ibn Maan (17ου αιώνα). Προτιμήστε την ώρα του δειλινού για να περπατήσετε στις επάλξεις του πλινθόκτιστου οχυρού και να αφουγκραστείτε την ιστορία του. Η θέα από το κάστρο είναι αποκαλυπτική.

Λουσμένοι με τις τελευταίες ακτίνες του ήλιου, θαυμάστε από ψηλά τα ερείπια της αρχαίας Παλμύρας που απλώνονται στα όρια της καταπράσινης όασης και αφήστε το βλέμμα σας να ταξιδέψει στο βασίλειο της συριακής ερήμου, σ’ έναν χώρο φαινομενικά εχθρικό, αλλά τόσο φιλόξενο για την ανθρώπινη ψυχή. Και ίσως, εντελώς απροσδόκητα, μέσα από την απεραντοσύνη της άμμου, να αντικρίσετε ένα ακόμα εμπορικό καραβάνι του μεταξένιου δρόμου να φτάνει στην πόλη της βασίλισσας Ζηνοβίας.

 
Η αγορά της Παλμύρας πριν τον πόλεμο
 

Τα κοσμήματα της αρχαίας πόλης δεν έχουν μόνο Ρωμαϊκές επιδράσεις αλλά και Ελληνιστικές.


Η Κοιλάδα του Tάφων. Η Βασιλική Νεκρόπολη της Αρχαίας Θήβας, βρισκόταν στα νοτιο-δυτικά της Παλμύρας σε μια περιοχή που ονομάζεται η κοιλάδα των Τάφων. 
Αυτή η εικόνα δείχνει έναν υπόγειο ταφικό θάλαμο για τρεις πλούσιους αδελφούς


Ο Ναός του Βάαλ. Αυτός ο μεγάλος ναός του Βάαλ ήταν από τα πιο σημαντικά θρησκευτικά κτίρια του 1ου αιώνα μ.Χ.. Το 1132 η τουρκική δυναστεία Burid, το μετέτρεψε σε φρούριο, κατά την διάρκεια των επιδρομών από τους τζιχαντιστές(2014-2016) ο ναός έχει υποστεί τεράστιες ζημιές.


Η Πύλη του Αδριανού. Η Παλμύρα έγινε μια μητρόπολη με «ελεύθερο» καθεστώς, υπό τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανού (117-138 CE), ο οποίος επισκέφθηκε την πόλη το 129 CE (Χριστιανική Εποχή )



Γλυπτά από πέτρα στο ναό του Βάαλ. Η τέχνη και η αρχιτεκτονική της Παλμύρας ήταν ένας εντυπωσιακός συνδυασμός της ελληνορωμαϊκής τεχνικής, των τοπικών παραδόσεων και της Περσική επιρροής


Επί των ημερών της βασίλισσας Ζηνοβίας, η Παλμύρα είχε πληθυσμό 150 – 200.000 κατοίκους και εφαρμόστηκαν διάφοροι θεσμοί ελληνορωμαϊκής προέλευσης όπως η Βουλή, ο Δήμος, οι ανώτατοι άρχοντες, οι δύανδροι και οι δεκαπρώτοι.

Η Ζηνοβία μιλούσε τα Συριακά, Ελληνικά, Λατινικά και Αιγυπτιακά.


Κιονόκρανο κορινθιακού ρυθμού από τον Ναό του Μπελ 



Το περίφημο ψηφιδωτό ''Ο Μύθος της Κασσιόπης'' που βρέθηκε στην Παλμύρα.



Η όαση Έφκα υπήρξε ο βασικότερος κινητήριος λόγος για τη μόνιμη εγκατάσταση των διαφόρων σημιτικών φυλών της περιοχής. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Παρακαλώ όχι υβριστικά σχόλια,το ellada-kupros δεν φέρει ευθύνη για τυχόν υβριστικούς χαρακτηρισμούς.Σφάξτε τους με το βαμβάκι..έχουμε πλούσιο λεξιλόγιο άλλωστε.